بررسی و ممیزی مخاطرات محیطی دامنه‌های مشرف به شهر همدان

محیط های طبیعی همواره دستخوش یکی از مهم‌ترین مخاطرات طبیعی، یعنی حرکات توده‌ای بوده که باعث ناپایداری می‌شود. شناسایی مناطق ناپایدار و ممیزی آنها به‌منظور تشخیص و تعیین خطر عوامل محیطی یکی از موضوعات مهم در زمینه عمران مناطق کوهستانی محسوب می‌شود. در این بررسی، دامنه شمالی الوند مشرف به شهر همدان و مناطق اطراف آن به وسعت 8/698 کیلومتر مربع به منظور تحلیل فرایندهای دامنه‌ای همچون ریزش، لغزش و جریان مواد براساس وضعیت ساختاری و ژئومرفولوژی، با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و روش برانسدن (1994) تعیین حدود شده است. ابتدا نقشه‌های عامل در مقیاس 1:25000 با استفاده از نرم‌افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی (ArcGis9) تهیه و سپس با تلفیق آنها با یکدیگر، منطقه به سه کلاس A،B  و C، به ترتیب لغزش‌های عمیق، ریزش‌ها و جریان واریزه‌ای و سنگی طبقه‌بندی شد. وجود واریزه‌های فراوان، لغزش‌های سطحی و جریانی همچون سولیفلکسیون و ریزش بلوک‌های سنگی از دیواره‌های پرشیب دامنه‌های سنگی، ... از جمله شواهد و آثار مخاطرات محیطی مهم برای شهر همدان در منطقه است که بزرگترین مانع برای عمران و توسعه جهانگردی به‌شمار می‌آید. بررسی‌ها نشان می‌دهد که عواملی چون ساختار زمین‌شناسی، وضعیت لیتولوژی، شیب، توپوگرافی، پوشش گیاهی، جریان‌های سطحی، تعداد و تراکم گسل‌ها، ترانشه‌ها، خاکریزی و بارگذاری، مورفولوژی دامنه‌ها از مهم‌ترین علل ناپایداری دامنه‌ها در منطقه‌اند. نقشه‌های حاصل از پهنه‌بندی کلاس A،B  و C نشان می‌دهد که بیشترین قسمت ناپایدار منطقه مربوط به لیتولوژی سنگهای گرانیتی مشرف به شهر همدان بوده، در‌حالی‌که منطقه نسبتاً پایدار را بیشتر قسمت‌های میانی منطقه مورد بررسی با لیتولوژی سنگهای هورنفلس و شیست شامل می‌شود. و دو قسمت 64% از وسعت منطقه را به خود اختصاص داده‌اند. ارقام فوق دقت و تأمل برنامه‌ریزان را، به‌ویژه به علت عمران منطقه و توسعه صنعت جهانگردی، احداث جاده، هتل، تله کابین و ... را بیش از پیش می‌طلبد.